Afyon Şirket Avukatı
Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşeli bir düzen değildir. Hukuk, sosyete içinde insanoğluın düpedüz ne davrandıklarını değil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Doğruluk kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, içtimai dirimın gerçekleşmesini uydurmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin mukabilsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, mutlak rast kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle sosyete içinde insanoğluın iktisat ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her vakit mümkündür. “İşte dostluk, insan davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir sistem, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-huy ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence altına tuzakınmasıdır. Hukuk, insaniyet seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi düşünüm ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, sosyete sözleşmesi, huy ve insanoğlu olarak tamlayan gözlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini uydurmak maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, adalet ve seçimın kâffesidür. Elan geniş bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai evetşamma düzenidir. Hukuk Lafız Valörı Hukuk kelimesi Arapça “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “adalet” kelimesinin çoğşanlı “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na bakarak dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk manaında da kullanılır. Uygulayım Valörı Hukuk dönemden döneme değiştiği midein hala doyurucu bir teşhism strüktürlamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Muayyen bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi içinde anayasa olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri mevzu vadi kısmına Özel Hukuk, kişiler ile büyüklük yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun sarrafiyelıca ast dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik büyüklük tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Hukuk kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun valör hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzer nitelikteki cümle durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk vadiında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları engellemek midein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve finans cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları üzere derece derece dostluk dallarında derece derece yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilişkin çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasi gözleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan dostluk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir evetşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanoğluın barış ve asayiş içinde bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun teamül amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile sosyete içinde yaşayan insanoğluın, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun strüktürsından meydana gelen gereksinimlerinı mukabillamaya çtuzakışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni dirimın anayasa gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun katıksız strüktürsına ve bundan sonra mevrut ihtiyaçlarına onat başlamak zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de sınırlanmışdır; hesaplı ihtiyaçlara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Doğruluk Hukuk bu fonksiyonu ile belirli bir düzenleme altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak doğruluk kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük teşhismıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) başlamak üzere dü derece derece anlamda kullanılır. Doğruluk esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında kişisel bir özelliği deyimler. Can her vakit haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni vermek uğrunda daim ve değmaslahatmez bir çaba gösterir. İşte bu iktisat ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilişkin oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk fehvaı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk vadiında hukuki valör olarak laf konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet mideindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini mideaziz kurallar cümleü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve yönetmek durumunda bulunmuş olduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir valör niteliğindeki adalettir. Hukuk bir sosyete düzenini mideerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; ister bulunan düzeni himaye etmek, gerekse onu değmaslahattirmeyi meşrulaştırmak midein her vakit adalete sarrafiyevurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta mukabilmıza oturmuş dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine onat olup olmadığı açısından bir valör ve yorum ölçüsü olur. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve aksi mukabillıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Uygun olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşamma uyacak, hem de bu içtimai dirimın barış içinde sürebilmesi midein bir düzen görünümünü katkısızlamaya çtuzakışacaktır.
Yorum yapılmamış